Zaparcia u osób w podeszłym wieku
Zaparcie to utrudnione lub nieczęsta oddawanie stolca (rzadziej niż 2 razy na tydzień).
Częstość zaparć wzrasta wraz z wiekiem. Przyczyną zaparć u osób w wieku podeszłym nie są jedynie zaburzenia motoryki jelita grubego, ale przede wszystkim:
- niska aktywność ruchowa związana z pobytem w łóżku (unieruchomienie, niepełnosprawność);
- niewystarczająca zawartość błonnika w diecie spowodowana m.in. pogorszeniem żucia pokarmów, – niewystarczająca ilość przyjmowanych płynów;
- współtowarzyszące choroby np. neurologiczne, nowotworowe, niedrożność jelit , cukrzyca;
- stosowanie leków działających zapierająco np. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne , opiaty, żelazo, antagoniści wapnia, leki przeciwdrgawkowe.
Ponadto, w niektórych schorzeniach np. w chorobie Parkinsona – w wieku podeszłym częściej występujące zaparcia związane są z wolniejszym tranzytem jelitowym, upośledzoną relaksacją zwieracza odbytu oraz stosowanymi w tej chorobie lekami (przeciwcholinergiczne , dopaminergiczne).
Zaparcia są również często przyczyną nietrzymania stolca na skutek wklinowania mas kałowych i przeciekania wokół nich płynnego stolca. Stąd szybka diagnoza oparta na pełnym badaniu fizykalnym ( w tym per rectum) i usunięcie tej odwracalnej przyczyny (tzn. ewakuacja mas kałowych)umożliwia powrót do normalnego funkcjonowania pacjenta.
Leczenie zaparć w wieku podeszłym polega na:
- zwiększeniu aktywności fizycznej;
- odpowiedniej diety np. zwiększonej podaży błonnika (owoce, warzywa, otręby), płynów, unikanie używek, czekolady;
- stosowanie środków zmiękczające stolec (parafina).
W przypadku braku poprawy należy rozważyć środki przeczyszczające: pęczniejące (np. siemię lniane), osmotyczne (np. lactulosa), niekiedy pomocne jest wykonanie lewatywy, zastosowanie enemy bądź czopki glicerynowe.
Należy jednak pamiętać, że osoby starsze są predysponowane do rozwoju odwodnienia i zespołu złego wchłaniania, dlatego leki przeczyszczające należy stosować u tych pacjentów bardzo ostrożnie.
Niekiedy tło zaparć ma podłoże psychogenne związane z silnym stresem czy depresją. Stąd leczenie zaparć u osób w podeszłym wieku może wymagać opieki wielospecjalistycznej: lekarza geriatry, dietetyka i psychologa.